Iklasi encinci yamantombazana eofisi esenza imithambo yokutsiba eluphahleni lweAdelaide House, eLondon, ngexesha labo lesidlo sasemini.(Ifoto: H F Davis / Getty Izithombe) Ukunciphisa umzimba kunye nokukugcina kungumzabalazo kubantu abaninzi phaya. Ngamanye amaxesha kubonakala ngathi iipesenti ezingama-90 zamanqaku esiwafundileyo zimalunga namaqhinga kunye nemikhwa yokunciphisa umzimba. Oku kungenxa yezinto ezimbini. 1. Ubunzima yingxaki enkulu kubantu abaninzi kwaye 2. Abantu bahlala befuna indlela emfutshane. Nokuba amanye ala maqhinga ayasebenza, ngokufuthi kunoko kungenjalo, abantu abaphulukene nobunzima bathambekele ekuwubuyiseni kwakhona kunokuba bawugcine. Kodwa kutheni oku? Yintoni kwindalo yethu eyenza ukuba kubelula ukufumana ubunzima emva kokukugcina?
Imizimba yethu ikhusela iivenkile ezityebileyo, kwimeko apho sinokuthi sihlale khona ngexesha lendlala kodwa sisafuna ukuchitha amandla amaninzi.
Ukuphinda ubuye kwakhona ngokwenyani yindlela yokuphila ukusuka kwiintsuku zethu ezikude njengabaqokeleli babazingeli. Ke xa siphulukana nobunzima emzimbeni wethu sikubona oku njengesoyikiso sokuphila kwaye siqala ukujikeleza iihormoni ezichaphazela ukutya kwethu. Oku kukhokelela ekutyeni okugqithisileyo kunye nokufumana kwakhona ubunzima.
Kwiintsuku zokuqokelela abazingeli, ukugcinwa kwamanqatha kwajongwa njengento elungileyo. Oko kwakuthetha ukuba siza kuba nendawo yokugcina amandla ngamaxesha apho ukutya bekungafumaneki, njengoko bekungekho lula njengokubaleka ukuya Ivenkile enkulu. Ngapha koko, ukuqokelela amanqatha amaninzi kunokuba besinjalo ngaphambili, nje ngomlinganiso owongezelelweyo, kuya kuthetha ukubuyisela amandla ngakumbi kwimeko kaxakeka, njengendlala. Ngesi sizathu, imizimba yethu ikhusela iivenkile ezityebileyo, kwimeko nje yokuba sibambekile ngexesha lendlala kodwa sisafuna ukuchitha amandla amaninzi okanye ukuzibandakanya kwimithambo yomzimba. Ukubanakho ukubambelela kwiivenkile ezityebileyo ngamaxesha anzima bekuya kuba luncedo kwabo bangaphambi kwethu, kwaye kuncede ekuqinisekiseni ukusinda. Ngelishwa, le ndlela yokusinda ayisasebenzi kwaye ikhuthaza ukutyeba kakhulu kubemi. Ngexesha apho kukho intabalala yokutya, kunye namanqanaba asezantsi kakhulu omzimba, ukugcina amanqatha akuncedi kodwa kunokuba yingozi kwimpilo yethu.
Ke singenza ntoni? Ngokucacileyo ukuba ubeka ixesha kunye nomzamo wokunciphisa umzimba, ufuna ukuzibophelela ekugcineni. Nje ukuba ulahle ubunzima, imithambo kufuneka iqhubeke ngaphandle kokwenza izizathu okanye ukufumana izithintelo zokuba kutheni ungenako ukuyenza. Kungenxa yokuba ulahlekelwe ngumzimba akuthethi ukuba kufuneka unciphise ukusebenza kwakho. Ukugcina ubunzima obusempilweni kuthatha umsebenzi kunye nokuzinikezela. Umsebenzi womzimba yenye yezona zinto zibalulekileyo zokugcina ubunzima, ke qiniseka ukuba uyakha kwindlela yakho yemihla ngemihla.
Ngokufanayo, akufuneki uyijongele phantsi imeko yengqondo yokwehla kobunzima. Ngaba amandla kunye nobukrelekrele bunokusinceda ukuba soyise le vesti yezinto eziphilayo. Ubunzima bemihla ngemihla bunokuba yindlela yokubeka esweni ngokungaguqukiyo ekunikeza ulawulo ngakumbi lokulawula ubunzima bakho. Kuyanceda ukubamba xa ubunzima buqala ukunyuka esikalini. Ikwenza ukuba uyazi ngakumbi into oyityayo ngaloo ndlela kuqinise isimilo esikhokelele kubunzima obulahlekileyo ukuqala okanye yintoni esebenzayo ukugcina ubunzima buhlala buzinzile. Yitya ukutya okwahlukeneyo ukuze ufumane zonke izondlo ozifunayo. Bandakanya ukhetho kwiinkozo ezipheleleyo, iziqhamo, imifuno, kunye nemithombo yeprotein etyebileyo.
