Eyona Ijezi-Entsha Yezopolitiko IiAdventures kuVoto loMyalezo woMkhankaso, icandelo 2

IiAdventures kuVoto loMyalezo woMkhankaso, icandelo 2

Yeyiphi Imovie Ukubona?
 

Mna kutshanje ubhale ukuba imemo yovoto ekhutshwe esidlangalaleni yayivela kuvavanyo lokuvavanywa kwemiyalezo, kwaye iziphumo zazisiwe kwimeko. Ndinamava okuqhuba umyalezo wokuvota umyalezo, ngakumbi ukusebenza nemibutho engenzi nzuzo ekwenzeni izicwangciso zonxibelelwano.

Amava am amva nje ngee-polls zokuvavanya umyalezo, nangona kunjalo, ibinjengomphenduli. Kwiiveki ezimbalwa ezidlulileyo, ndiye ndabizwa kwifowuni yam yasekhaya ukuba ndithathe inxaxheba kwipoll yokuvavanya umyalezo eyenzelwe iphulo lendawo. Ngobuninzi beephulo zokuvota eziqhubekayo ngoku, la mava akutshanje anika isifundo esihle kwinto engena kuvavanyo lokuvavanywa kwemiyalezo- kwaye nokuba kutheni amajelo eendaba kufuneka alumke ekunikeni ingxelo ngeziphumo zophando lwangaphakathi. [Ikwabonelela isifundo esihle kubunzima bokuthintela ubuncinci bucalucalulo olungena kwiipolitiki zabanqolobi.]

Umbuzo wokuqala yindlela igama lam elikhethwe ngayo kule poll. Ngokulula, ndivota kulonyulo jikelele kwaye ke kulindeleke ukuba ndiphumele kolu nyulo lonyaka. Ngapha koko, njengomvoti ongabandakanyekanga (okt ozimeleyo), ndiyinxalenye yonyulo olunyanzelekileyo olwenzelwe ngokukodwa imiyalezo yephulo.

Emva kokumisela ukuba andisebenzelanga umbutho wezopolitiko okanye umbutho weendaba, umbuzo wokuqala wodliwanondlebe yayikukuba ndicinga ukuba indawo endihlala kuyo ikhokele kwicala elilungileyo okanye kwindlela engeyiyo. Oku kwalandelwa ngumbuzo oqhelekileyo womdyarho wamahashe, okt ingaba bendinokuvota iDemokhrasi okanye iRiphabhlikhi yeeofisi zalapha ekhaya ukulungiselela unyulo ngo-Novemba. Lo ngumbuzo oqhelekileyo wokuseka isiseko, kuba uninzi lwabavoti lusebenzisa izixhobo ze-ID njengesixhobo sabo sokuthatha isigqibo sokuvota. Kwakungowokuqala kwamathathu ukuba ndicelwe ukuba ndichaze iinjongo zam zokuvota ngexesha lodliwanondlebe-uphawu oluphambili lokuvota komyalezo.

Iseti elandelayo yemibuzo yandibuza ukuba ingaba ndivile na ngabo basezikhundleni abaza kubanjelwa unyulo kwakhona kwaye luthini uluvo lwam ngabo. Kwakhona, le yinto esemgangathweni - unyulo olusezikhundleni oluqhelekileyo lukureferenda kwabo baneeofisi. Umbuzo olandelayo wandula ke wabonisa umdlalo we-head-to-head matchups kwi-ofisi nganye, kodwa kweli ityeli bachaza abaviwa babini kwi-ofisi nganye. Le yayiyimpazamo yam yesibini xa ndandichaza ukhetho lwevoti, kuba naluphi na utshintsho kumbuzo wokuvota wohlobo oluqhelekileyo olwalubuzwe ngaphambili lwalunokubonisa amandla okanye ubuthathaka babo babambe isikhundla.

Imibuzo elandelayo yandicela ukuba ndikhankanye umba wam ophezulu wengingqi kwaye ndivavanye ukusebenza kukarhulumente wasekhaya. Injongo yezi zinto kukutyhila nayiphi na imiba engaziwayo ngaphambi kokuba unyulo luthathe impembelelo yemiyalezo esele ibhaliwe ngumkhankaso.

Emva koko saqhubela kwinyama yento. Udliwanondlebe wafunda iinkcazo ezinde ezincomekayo, okt imiyalezo, malunga nabagqatswa kwiofisi nganye kwibhalothi. Emva koko ndaphinda ndacelwa malunga nokhetho lwam-okwesihlandlo sesithathu.

Zimbini izinto ezibalulekileyo ekufuneka ziqwalaselwe apha. Okokuqala, imemo yangaphakathi yovoto ekhupha iziphumo zalo mbuzo wesithathu ngaphandle kokuchaza umongo iya kuba kukungachazi eyona njongo yevoti yalabo banyuleyo- kuba abaphenduli bolonyulo banolwazi ngakumbi malunga nabagqatswa kunabavoti abaqhelekileyo - kwaye olo lwazi luza icala kuphela.

Okwesibini, le yindawo apho ndicinge ukuba ngubani oxhase ipoll (okt abachasi). Kunzima njengokuba lo mdlali waziphosayo ezama ukulungelelanisa ekubhaleni iinkcazo ezakhayo zabagqatswa bobabini, iinkcazo zesilayidi esinye sabagqatswa zazinee-zing ezimbalwa kwigama. Lo mahluko ungangqalanga unokuba nefuthe elingalindelekanga kwiziphumo zombuzo wesithathu wokukhetha ivoti.

Ukuchaneka, ukhetho lwegama kusenokwenzeka ukuba aluzange lube lolomntu ohlola izinto. Ndisebenzile namaqabane anyanzelisa ukuba igama okanye ibinzana elithile lifakwe kumbuzo. Ngamanye amaxesha, uyaphumelela ekuthetheni ngayo, kwaye ngamanye amaxesha uhamba nje ukuze uhambise iprojekthi phambili.

Amagama emibuzo asisiseko sobugcisa bokuvota. Ifanelwe kukuqwalaselwa kakhulu njengokwakhiwa kwesampulu kunye nomda wempazamo wempazamo. Kungenxa yeso sizathu le nto iipolli ezaziwayo zikhupha amagama apheleleyo kuyo yonke imibuzo abayibuzayo. Kwaye kutheni amajelo eendaba angaze anike ingxelo nge-poll apho i-pollster iyala ukukhupha iphepha lemibuzo elipheleleyo.

Buyela kudliwanondlebe. Iseti yokugqibela yemibuzo-phambi kokuvala ngolwazi olusisiseko sabantu-thaca ulwazi olubi malunga nabaqeshileyo (eqinisekisa ukukrokra kwam malunga neqela elixhasayo). Ndabuzwa ukuba ngaba ulwazi olu luza kuba nefuthe kwivoti yam. Kwakhona, le yinto esemgangathweni.

Into enomdla kukuba, mbalwa kakhulu imiyalezo eyavavanywa kule poll. Kumdyarho okhuphisanayo ophakamileyo, iphulo ngalinye liya kuvavanya iintlobo ngeentlobo zeepro kunye neengxelo zokunciphisa isicwangciso-qhinga sonxibelelwano ukuya kwemiyalezo esebenzayo. Kule meko, ngumyalezo omnye okanye emibini malunga nomntu ngamnye oye wavavanywa. Oku kubonisa umdyarho apho isigqibo singangabi yeyiphi imiyalezo ekufuneka siyikhethile, kodwa nokuba ukuchitha naziphi na izibonelelo kuya kuba luncedo kwaye, ukuba kunjalo, indlela yokuchonga awona macandelo athambileyo abavoti.

Ngendlela, lo yayingumyalezo olungileyo wokuvavanya umyalezo onikwe unyulo ekubhekiswa kulo. Udliwanondlebe wayenomgangatho ophezulu kakhulu kwaye iphepha lemibuzo lenziwe ngobuchule, umbono wam malunga nenkcazo yomgqatswa oncomekayo nangona kunjalo.

Kukho inqaku elisecaleni elinomdla kweli bali. Ndiqinisekisile ukuba ngubani umxhasi wonyulo ngokukhangela kwi-Intanethi igama eliqinisekileyo kunye nokuphononongwa kweengxelo zenkcitho yoNyanzeliso loMthetho woNyulo. Xa ndibiza abameli bobabini we-pollster kunye nombutho weqela ukuba bahambisane, babonakala bexakekile. Omnye uthe uza kuphinda anditsalele umnxeba, kodwa akazange. Omnye uphendule imibuzo yam ubukhulu becala ngo-um okanye u-er.

Ukuphendula kwabo kugxininisa into yokuba amaphulo athanda ukuphatha iipolitiki zangaphakathi njengeemfihlo zikarhulumente. Ngokwesiqhelo, abafuni ukuba nabani na ngaphandle kombutho wephulo azi ukuba zityhila ntoni iziphumo zabo. Ewe kunjalo, bahlala bengafuni ukuba nabani na afumane umoya wenyani yokuba bavota kwaphela. Zonke ezenza ukuba naluphi na uvoto lwangaphakathi olukhululwe esidlangalaleni lukrokreke ngokukhawuleza.

Ke, icebo lam kumajelo eendaba kukuba ngaba iphulo likulangazelele ukukhupha iziphumo zokuvota kubaphulaphuli ababanzi bamaqela anomdla, jonga izizathu. Kwaye emva koko yifayele kude.

[Qaphela: Ndinqwenela ukuba abahloli bamaphulo bazokuza ngakumbi kunye neenkcukacha zabo zonxibelelwano ekupheleni kodliwanondlebe, kuba isimilo sabo sibonisa wonke umsebenzi. Nangona kunjalo, ndaye ndagqiba kwelokuba ndingamchongi umxhasi wolu phando kuba izenzo zabo zazisengqiqweni kwaye eyona njongo iphambili yeli nqaku kukukhuthaza iliso elibaluleke ngakumbi kukhululo loluntu lweepolitiki zangaphakathi kunokhupha iphulo elithile.]

Izimvo ezivakalisiweyo zezombhali kwaye azibonisi isikhundla salo naluphi na ushicilelo okanye iziko.

Amanqaku Onokuthanda :